Depremlerde, E-Defter ve Berat Dosyaları Zayi Olan Mükelleflere, Teknik Düzenlemeler Tamamlanmış ve Güncelleme Yapılmıştır

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa ve 213 sayılı Kanuna göre kanuni defterleri elektronik defter olarak tutulan ve bu kapsamda oluşturulan e-Defter Dosyaları (yevmiye ve kebir) ile bunlara ait Berat Dosyalarının ikincil kopya örnekleri GİB e-Defter sistemlerinde bulunan mükelleflerden, kendilerinde bulunan e-Defter ve Berat dosyaları 6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş İlinde meydana gelen depremler nedeniyle zayi olan mükelleflerin, Zayi Belgesi alınmasına gerek olmaksızın 7440 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin (22) nolu fıkrası uyarınca GİB sistemlerinden indirilmesine imkan veren teknik düzenlemeler Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından tamamlanmış ve konuya ilişkin olarak Teknik Kılavuzda güncelleme yapılmıştır.

Bilindiği üzere 6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli meydana gelen deprem nedeniyle Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa, Elazığ ve Sivas ilinin Gürün ilçesi için Hazine ve Maliye Bakanlığınca Mücbir Sebep Hali ilan edilmiştir.

Bu deprem nedeniyle belirtilen il ve ilçelerde bulunan pek çok mükellefin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca tutulması ve tasdiki zorunlu kanuni defterleri ile kullanmak mecburiyetinde oldukları belgeleri enkaz altında kalarak zayi olmuştur.

Birliğimizce ilgili Kamu Kurum ve Kuruluşlarına da iletilen görüş ve önerilerimizin yer aldığı “DEPREM YARALARININ   SARILMASINA   YÖNELİK   MALİ   VE   SOSYAL   GÜVENLİK   TEDBİR   ÖNERİLERİMİZ” çalışmamızda da “Deprem Nedeniyle Zayi Belgesi Verilmesi Süreci Kalıcı Olarak Kolaylaştırılmalıdır” belirttiğimiz önerimiz de dikkate alınarak, 12.03.2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7440 sayılı BAZI ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN’un 10 uncu maddesinin (22) nolu fıkrasında yeni aşağıdaki düzenlemeler yapılmıştır.

Yapılan bu kanuni düzenleme sonrasında;

• Deprem bölgesindeki mükelleflerimiz için kâğıt ortamda tutulan defter ve belgelere ilişkin ZAYİ BELGESİ müracaat süresi 31/7/2023 tarihine kadar uzatılmış olduğu,
• Zayi Belgesi müracaatının ilgili Mahkemeden yapılabileceği gibi Mahkeme yerine il veya ilçe idare kurullarından defter ve belgelerinin zayi olduğuna ilişkin olarak alacağı belge de yetkili mahkemeden alınmış belge hükmünde sayılacağı,
• Defter veya belgelerinin iş yerinde veya 3568 sayılı Kanun uyarınca yetkili meslek mensubunun faaliyetlerini yürüttüğü yerde zayi olduğunu beyan eden mükellefin, ilgili mahkemeye veya il/ilçe idare kuruluna başvurduğunu gösteren belge ile yeni defterlerin açılış onayını notere yaptırabileceği,

• Bu fıkra kapsamında yapılan yeni defterlerin tasdiki işleminden 492 sayılı Kanun hükümlerine göre noter harcı, 18/1/1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanununa göre her ne adla olursa olsun noterlik ücreti alınmayacağı,
• 6102 sayılı Kanun ve 213 sayılı Kanun kapsamında tutulması ve tasdiki zorunlu olup elektronik ortamda tutulan defterlerden, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından muhafaza edilen ya da muhafaza edilmek üzere anılan Bakanlığa elektronik ortamda iletilen defterler bakımından bu madde hükümleri uygulanmayacağı (Zayi Belgesi alınmasına gerek olunmadığı), mükelleflerin talebine istinaden bu defterlerin (e-Defterlerin) teslimine ilişkin Ticaret Bakanlığının görüşü alınarak Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde mükellefe tesliminin yapılacağı, hüküm altına alınmıştır.

Bu kanuni düzenlemeye paralel olarak, Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No: 2)’in “Mükelleflerin Tutulması Zorunlu Defterleri ile Kullanmak Mecburiyetinde Bulunduğu Belgelerinin Depremlerde Zayi Olması” başlıklı altıncı bölümünde; “Elektronik ortamda tutulan defterleri depremler nedeniyle zayi olan mükelleflerin yapacakları işlemler” başlıklı 16 ncı maddesinde açıklamalara yer verilmiştir.

Buna göre, TTK ve VUK hükümlerine göre yevmiye ve kebir defterlerini elektronik defter olarak tutan mükelleflerden, 2020 / Ocak ila 2023 / Ocak aylarına ilişkin e-Defter ve Berat dosyalarının ikincil kopyalarını muhafaza edilmek üzere GİB sistemlerine iletmiş olan mükelleflerin ZAYİ BELGESİ müracaatına gerek olmadan e-Defter Kılavuzunda açıklanan usullerle e-Defter Uygulaması üzerinden 31/07/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) indirebileceklerdir.

İKİNCİL KOPYALARI GİB SİSTEMLERİNE YÜKLENMEMİŞ OLAN MÜKELLEFLERİN ZAYİ OLAN E-DEFTER VE BERAT DOSYALARI İÇİN ZAYİ BELGESİ ALINMASI İHTİYACI DEVAM ETMEKTEDİR!

İkinci kopyaları Gelir İdaresi Başkanlığı sistemlerine iletilmemiş olan 2020 / Ocak ayından önceki aylara ilişkin (2019 / Aralık ve önceki aylara ilişkin) e-Defter dosyaları ile bunlara ait Berat Dosyaları, 06/02/2023 tarihli depremler nedeniyle zayi olan mükelleflerin ise kağıt ortamda tutulan defterler için olduğu gibi 31/07/2023 tarihine kadar ilgili mahkemeden ya da il / ilçe kurullarına müracaatla ZAYİ BELGESİ almaları gerektiği hususunu önemle belirtmek isteriz. Bu durumda olan mükelleflerin, Zayi belgesinin temin edilmesini müteakip, zayi belgesi ile birlikte durumunu Gelir İdaresi Başkanlığına yazılı olarak bildirmesi ve Başkanlık tarafından istenilen bilgi ve belgelerin (talep edilecek bilgi ve belgeler e-Defter Uygulama Kılavuzunda açıklanmıştır) ibraz edilmesi halinde, mükelleflerin zayi olan e-Defter kayıtlarının yeniden oluşturulması ve bunlara ait yeni oluşturulan e-Defter ve berat dosyalarının e-Defter uygulaması aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığı sistemine yeniden yüklenmesi için Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yazılı izin verilir. Belirtilen bu yöntemin izlenmemesi (Zayi Belgesi alınmaması) halinde ilgili mükellef, talep halinde defter ve belgelerini ibraz edemediği durumda defterlerini ibrazdan kaçınmış sayılacaktır.

E-DEFTER VE BERAT DOSYALARININ E-DEFTER UYGULAMASI ÜZERİNDEN İNDİRİLMESİNE İLİŞKİN TEKNİK ÇALIŞMALAR GİB TARAFINDAN TAMAMLANMIŞ VE E-DEFTER KILAVUZUNDA GEREKLİ GÜNCELLEMELER YAPILMIŞTIR.

7440 sayılı Kanunun 22 inci maddesinin 10 uncu fıkrası ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No: 2) in 16 ncı maddesinde yapılan açıklamalara paralel olarak, Gelir İdaresi Başkanlığınca e-Defter Uygulaması üzerinden deprem nedeniyle zayi olmuş e- Defter ve Berat Dosyalarının ikincil kopyalarının indirilebilmesine yönelik yapılması gereken teknik düzenlemeler tamamlanmış ve konuya ilişkin olarak e-Defter Kılavuzunda gerekli güncellemeler yapılmış ve konuya ilişkin olarak 23.05.2023 günü edefter.gov.tr internet adresinde duyurulmuştur.

Yapılan bu açıklamalar çerçevesinde dikkat edilmesi gerekli hususları ana başlıklar halinde aşağıdaki özetle belirtmek isteriz:

• Kanuni defterlerini kâğıt ortamda tutan ve deprem nedeniyle bu defterleri zayi olan mükellefler 7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin 22 lu fıkrası uyarınca en geç 31 Temmuz 2023 tarihine kadar ilgili Mahkemeye ya da İl / İlçe kurullarına müracaatla zayi belgesini almaları gerekmektedir.
• Kanuni defterlerini elektronik ortamda tutan mükelleflerden;
  1. Defter Beyan Sistemi, DBS sistemi kapsamında olup defter ve kayıtları DBS sisteminde olanlar;

1. Serbest meslek erbaplarının (serbest meslek kazanç defteri yanında işletme hesabı esasına göre defter tutanlar dâhil) 2018 ve sonraki yıllara,
2. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile noterler ve noterlik görevini ifa ile mükellef olanların ise 2019 ve sonraki yıllara,

ait olup Sisteme kaydedilen kayıt ve defterleri Gelir İdaresi Başkanlığı sistemlerinde yer almakta olduğundan bu mükelleflerden depremden etkilenenlere ilişkin olarak Sistemde elektronik ortamda tutulan kayıtlar ile defterlerine, 486 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğinin ³ 13 üncü maddesinde yapılan açıklamalarda belirtilen şekilde, ulaşabileceklerdir.

1. Defterlerini e-Defter Olarak Tutanlar;
2. 2020 / Ocak ayından önceki (2019/Aralık ve önceki aylar) aylara ilişkin e-Defter ve Berat dosyaları 06/02/2023 tarihli deprem nedeniyle zayi olanlar, kağıt defter uygulamasında olduğu gibi ilgili Mahkemeye ya da İl/İlçe İdare kurullarına en geç 31 Temmuz 2023 tarihine kadar müracaatla ZAYİ BELGESİ almaları ve bu zayi belgesini aldıktan sonra da e-Defter Uygulama Kılavuzunda belirtildiği şekilde e-Defterlerin yeniden oluşturulup GİB sistemlerine yüklenmesi için gerekli başvuru, izin ve yükleme işlemelerinin yapılması
3. Deprem nedeniyle mücbir sebep ilan edilen il veya ilçede deprem tarihi itibariyle mükellefiyeti olan ve 2020/ Ocak ayı ila 2023 / Ocak aylarına ilişkin ikincil kopyaları GİB sistemlerine yüklemiş olan mükelleflerin, deprem nedeniyle zayi olan e-Defter ve Berat dosyaları, e-Defter uygulaması içinde e-Defter Saklama Listesi bölümünden en geç 07.2023 günü (bu gün dahil) sonuna kadar indirilmesi mümkün olup (süre uzatımı olmadığı takdirde 01.08.2023 tarihi itibariyle indirme imkanı ortadan kalkacaktır), bu defter ve berat dosyaları için ZAYİ BELGESİ alınmasına gerek bulunmamaktadır. e-Defter Uygulaması üzerinden zayi olmuş e-Defter ve Berat dosyalarının tekrar GİB sistemlerinden indirilmesi ve muhafaza edilmesi gerekmektedir.

Ancak deprem nedeniyle mücbir sebep ilan edilen il veya ilçede deprem tarihi itibariyle mükellefiyeti olmakla birlikte 2020/Ocak ila 2023/Ocak ilişkin olup ikincil kopyaları GİB sistemlerine yüklenmemiş e-Defter ve Berat dosyalarından deprem nedeniyle zayi olan e- Defter ve Berat dosyaları için ise bir önceki (i) bendinde belirtildiği şekilde işlem yapılaması (kağıt defter uygulamasında olduğu gibi ilgili Mahkemeye ya da İl/İlçe İdare kurullarına en geç 31 Temmuz 2023 tarihine kadar müracaatla ZAYİ BELGESİ almaları ve bu zayi belgesini aldıktan sonra da e-Defter Uygulama Kılavuzunda belirtildiği şekilde e-Defterlerin yeniden oluşturulup GİB sistemlerine yüklenmesi için gerekli başvuru, izin ve yükleme işlemelerinin yapılması) gerekmektedir.